سرزمین هنر و رنگ – آذربایجان شرقی
استان آذربایجان شرقی، دروازه‌ی شمال‌غربی ایران، سرزمینی است که ریشه‌های تاریخی، فرهنگی و هنری آن در ژرفای تمدن ایران‌زمین تنیده شده‌اند. این استان نه‌تنها به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم اقتصادی و صنعتی کشور شناخته می‌شود، بلکه در عرصه‌ی فرهنگ و هنرهای سنتی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. صنایع دستی آذربایجان شرقی، تجلی‌گاه ذوق و اندیشه‌ی هنرمندانی است که با دستان توانای خود، تاریخ، هویت، زیبایی‌شناسی و فرهنگ را در قالب فرش، گلیم، ورنی، سفال، قلم‌زنی، حکاکی و ده‌ها هنر دیگر می‌آفرینند. سوغات این استان نیز همچون آیینه‌ای از اصالت و مهمان‌نوازی مردم آن، یادآور طعم‌های شیرین، رایحه‌های دلپذیر و تجربه‌های به‌یادماندنی است.از بازار تاریخی تبریز تا کارگاه‌های کوچک روستایی در کوهپایه‌های سهند، از طعم شیرین قرابیه و نوقا تا رنگین‌کمانی از فرش‌های نفیس و هنرهای چوبی، آذربایجان شرقی سرزمینی است که هر گوشه‌اش گنجینه‌ای از اصالت و زیبایی نهفته است. در کنار سفر به این دیار زیبا، آشنایی با صنایع دستی و سوغات آن می‌تواند دریچه‌ای باشد به دل فرهنگ مردمان این خطه.و چه چیزی بهتر از اینکه در کنار شناخت هنرهای این استان، بتوانید با چارترلند، مسیر سفر خود را آسان‌تر و دقیق‌تر بچینید؛ از رزرو بلیط گرفته تا اقامت در اقصی نقاط آذربایجان شرقی و دیدن از کارگاه‌های صنایع دستی بومی. چارترلند نه‌تنها سفر شما را برنامه‌ریزی می‌کند، بلکه امکان دسترسی به اصیل‌ترین سوغات و صنایع دستی شهرهای مختلف این استان را نیز فراهم می‌آورد.در ادامه، به‌صورت مفصل به معرفی انواع صنایع دستی و سوغات استان آذربایجان شرقی می‌پردازیم تا با شناخت دقیق‌تر از این میراث فرهنگی، بهتر بتوانید در سفر خود از گنجینه‌های بی‌پایان این دیار لذت ببرید.
صنایع دستی آذربایجان شرقی – آمیخته‌ای از هنر، هویت و فرهنگ
۱. فرش تبریز؛ سفیر جهانی هنر ایرانی
فرش تبریز، از مهم‌ترین نمادهای هنری و اقتصادی آذربایجان شرقی است که آوازه‌ی آن در سراسر جهان پیچیده است. قالی‌هایی که در تبریز بافته می‌شوند، با نقشه‌هایی منحصر‌به‌فرد، رنگ‌هایی گیاهی، پرزهای نرم و طرح‌هایی همچون شاه عباسی، لچک ترنج، ماهی درهم و گل فرنگ شناخته می‌شوند.این فرش‌ها تنها یک وسیله برای پوشاندن زمین نیستند؛ بلکه بیانیه‌ای بصری از فرهنگ، اندیشه و زندگی مردم این منطقه‌اند. بازار فرش تبریز، یکی از اصلی‌ترین مقاصد گردشگری فرهنگی استان است که با کمک چارترلند، می‌توانید با تورهای اختصاصی صنایع دستی از آن بازدید کنید.
۲. ورنی؛ بافته‌ای عشایری از دل ائل سئری
ورنی، نوعی گلیم‌واره است که بیشتر در بین عشایر ایل شاهسون و قره‌داغ رواج دارد. این هنر دستی بدون پرز بافته می‌شود و برخلاف قالی، پود ضخیم و گره ندارد. نقش‌مایه‌هایی که در ورنی مشاهده می‌شود، بازتابی از طبیعت، حیوانات اهلی و زندگی کوچ‌نشینی است.کارگاه‌های ورنی‌بافی در شهرهایی مانند اهر، ورزقان و کلیبر فعال هستند. بسیاری از تورهای فرهنگی چارترلند، بازدید از این کارگاه‌ها و خرید مستقیم از هنرمندان را در برنامه خود دارند.
۳. نقره‌کاری و ملیله‌سازی؛ درخشش هنر در تار و پود فلز
نقره‌کاری یکی از صنایع سنتی و اصیل تبریز است. هنرمندان این حوزه با چکش‌کاری، حکاکی و ملیله‌سازی، زیورآلات، ظروف و اشیای تزیینی بسیار ظریف و گران‌سنگی را تولید می‌کنند.شاید برایتان جالب باشد بدانید که نقره‌کاری تبریز از دوره صفویه تا به امروز رونق داشته و صادرات آن به کشورهای مختلف ادامه دارد. اگر علاقه‌مند به بازدید از کارگاه‌های ملیله‌سازی هستید، چارترلند برنامه‌های متنوعی در این زمینه ارائه می‌دهد.
۴. سفال و سرامیک؛ هنر خاک و آتش
در شهر سراب و مناطق اطراف آن، هنر سفال‌گری و سرامیک از دیرباز رواج داشته است. شکل‌های متنوع، رنگ‌های جذاب، لعاب‌های سنتی و طراحی‌های انتزاعی، از ویژگی‌های سفال‌های آذربایجان شرقی هستند. بازدید از این کارگاه‌ها و حتی شرکت در کلاس‌های آموزشی، بخشی از پیشنهادهای فرهنگی چارترلند برای گردشگران علاقه‌مند به هنر است.
۵. چاپ باتیک و نقش‌زنی سنتی روی پارچه
در برخی مناطق شهری و روستایی، هنوز هم هنر چاپ سنتی پارچه (باتیک) به‌صورت دستی انجام می‌شود. این هنر شامل چاپ طرح‌هایی از گل‌ها، پرندگان و نقوش سنتی روی پارچه است. چاپ باتیک بیشتر در لباس‌های محلی، رومیزی‌ها، پرده‌ها و پوشش‌های زینتی استفاده می‌شود.
۶. منبت‌کاری و معرق‌کاری چوب
در تبریز، هنرهای چوبی مانند منبت‌کاری، معرق، مشبک‌کاری و خاتم‌سازی نیز رواج دارند. استادکاران با استفاده از چوب گردو، چنار و راش، آثار هنری بی‌نظیری خلق می‌کنند که در بازارهای صنایع دستی تبریز می‌توانید نمونه‌های ارزشمندی از آن‌ها را بیابید.
سوغات آذربایجان شرقی – طعم‌های شیرین، رایحه‌های خوش
۱. قرابیه؛ شیرینی اشرافی تبریز
قرابیه یکی از شناخته‌شده‌ترین شیرینی‌های سنتی تبریز است. این شیرینی خوش‌طعم با مغز بادام، پسته، فندق یا گردو تهیه می‌شود و سطح آن را با تخم‌مرغ براق و مغزها تزیین می‌کنند. قرابیه در جعبه‌های زیبا و نفیس در بازار تبریز به فروش می‌رسد و یکی از مهم‌ترین سوغاتی‌هایی است که در تورهای چارترلند به گردشگران معرفی می‌شود.
۲. نوقا؛ تلفیق سفیده تخم‌مرغ و مغزها
نوقا، نوعی شیرینی سفید و نرم است که با سفیده تخم‌مرغ، شکر، مغز بادام و عسل تهیه می‌شود. نوقا از زمان قاجار در تبریز تولید می‌شده و به دلیل طعم خاص و بافت جویدنی‌اش، محبوبیت زیادی دارد.
۳. باسلوق و راحت‌الحلقوم
باسلوق یکی از شیرینی‌های سنتی پرطرفدار در تبریز و مراغه است که به‌صورت تکه‌ای یا رولی همراه با مغز گردو عرضه می‌شود. راحت‌الحلقوم نیز نوعی شیرینی ژله‌ای است که با طعم‌هایی مانند گل محمدی، لیمو، نعناع و وانیل تولید می‌شود.
۴. پنیر لیقوان؛ طعمی ماندگار از دل کوهستان
روستای لیقوان در نزدیکی تبریز، به‌واسطه پنیر سنتی خود معروف است. پنیر لیقوان بافتی دانه‌دار، طعمی شور و عطری خاص دارد. این پنیر از شیر گوسفند تازه تهیه می‌شود و از مهم‌ترین اقلام صبحانه مردم آذربایجان شرقی است. چارترلند با برنامه‌ریزی تورهای روستایی، امکان بازدید از دامداری‌ها و مراکز تولید پنیر لیقوان را فراهم کرده است.
۵. عسل سهند و کلیبر
عسل تولیدی در مناطق کوهستانی سهند، کلیبر و اهر از شهرت بالایی برخوردار است. به دلیل پوشش گیاهی متنوع و اقلیم خاص، این عسل‌ها دارای طعم و خاصیت درمانی بالایی هستند. فروشگاه‌های سوغات در تبریز و روستاهای اطراف، بهترین نوع عسل را به مسافران عرضه می‌کنند.
سایر سوغات هنری و فرهنگی
- سوزن‌دوزی آذری: در برخی از مناطق آذربایجان شرقی، لباس‌های سنتی و رومیزی‌هایی با طرح‌های خاص سوزن‌دوزی شده عرضه می‌شود.
- محصولات چرم دست‌دوز: کیف، کمربند، کفش و جاکارتی‌های دست‌دوز با طرح‌های سنتی از دیگر سوغاتی‌های نفیس هستند.
- تابلوفرش‌های نفیس تبریز: هنر تابلوفرش، ترکیبی از نقاشی و قالی‌بافی است که از مهم‌ترین اقلام صادراتی استان نیز به‌شمار می‌رود.
راهی برای کشف سوغات اصیل و هنرهای بومی
اگر میخواهید سفری متفاوت و فرهنگی به استان آذربایجان شرقی داشته باشید، پیشنهاد ما استفاده از خدمات چارترلند است. چارترلند نه‌تنها امکان رزرو اقامتگاه، پرواز و تورهای محلی را فراهم کرده، بلکه گردشگران را به کارگاه‌های صنایع دستی، بازارهای محلی، تولیدی‌های شیرینی سنتی و مراکز عرضه سوغات هدایت می‌کند.با چارترلند می‌توانید تجربه‌ای نزدیک و واقعی از فرهنگ و هنر آذربایجان شرقی داشته باشید؛ از گشت‌وگذار در بازار تاریخی تبریز گرفته تا چشیدن پنیر لیقوان در دل روستاها.آذربایجان شرقی، گنجینه‌ای است از هنرهای سنتی و طعم‌های فراموش‌نشدنی. صنایع دستی این استان، میراثی است که در گذر قرن‌ها شکل گرفته و هنوز هم با شور و عشق در دل هنرمندانش زنده است. سوغاتی‌هایی که از این استان با خود می‌برید، تنها هدیه‌ای مادی نیستند؛ بلکه حامل روحی از اصالت، زیبایی و مهمان‌نوازی هستند.در سفرتان به این دیار، فراموش نکنید با چارترلند همراه شوید و تجربه‌ای کامل، هنری و اصیل از آذربایجان شرقی را برای همیشه در خاطر ثبت کنید.
