همدان، سرزمین هنرهای دستی و میراث فرهنگی اصیل ایران
استان همدان، با سابقه تاریخی چند هزار ساله و فرهنگی غنی، نه تنها یکی از قدیمی‌ترین مناطق ایران است، بلکه گنجینه‌ای بی‌نظیر از صنایع دستی متنوع و اصیل را در دل خود جای داده است. مردمان این دیار با مهارت و ظرافتی که از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده‌اند، آثاری خلق کرده‌اند که همواره زبانزد هنر ایران بوده و نقشی برجسته در هویت فرهنگی و اقتصادی منطقه ایفا می‌کنند.
صنایع دستی همدان، از فرش‌های نفیس و گلیم‌های پرنقش گرفته تا سفال‌های زیبا، قالیچه‌ها، نمدمالی، فلزکاری، حصیربافی و هنرهای چوبی، هر کدام بازتابی از ذوق و خلاقیت مردمان سخت‌کوش این استان است. این آثار نه تنها در بازارهای داخلی بلکه در عرصه‌های بین‌المللی نیز مورد توجه هستند و بخش مهمی از سوغات‌های محبوب مسافران به حساب می‌آیند.
در این مسیر، چارترلند به عنوان همراه و راهنمای هوشمند گردشگران، با معرفی بهترین کارگاه‌ها، فروشگاه‌ها و بازارهای صنایع دستی همدان، امکان بازدید و خرید مطمئن را فراهم کرده و تجربه‌ای خاطره‌انگیز از سفر به این استان فرهنگی به شما هدیه می‌دهد.
فرش و گلیم؛ هنرهای برجسته همدان
۱. فرش‌های دستبافت همدان
فرش دستبافت همدان، از دیرباز یکی از مرغوب‌ترین و اصیل‌ترین فرش‌های ایرانی به شمار می‌رود. این فرش‌ها با طرح‌ها و نقوش متنوع مانند ترنج، لچک، شکارگاه و گل‌های اسلیمی، زبانزد هنردوستان هستند. رنگ‌های طبیعی که از گیاهان محلی استخراج می‌شود، به فرش‌های همدان جلوه‌ای ویژه و ماندگار می‌بخشد.
بافت فرش در روستاها و مناطق اطراف همدان همچنان پابرجاست و بسیاری از خانواده‌ها به این هنر به عنوان منبع اصلی درآمد نگاه می‌کنند. طرح‌های منطقه همدان به دلیل ترکیب ظرافت و استحکام در بین خریداران داخلی و خارجی بسیار محبوب است.
۲. گلیم و جاجیم
در کنار فرش، گلیم و جاجیم به عنوان دیگر محصولات مهم نساجی دستی همدان شناخته می‌شوند. گلیم‌های محلی که معمولاً با پشم گوسفند بافته می‌شوند، دارای طرح‌های هندسی ساده و رنگارنگ هستند و در منازل به عنوان زیرانداز و تزئینات دیوار به کار می‌روند.
جاجیم، نوعی پارچه پشمی است که بافت ساده‌تر و متراکم‌تری دارد و برای پوشاک و روانداز استفاده می‌شود. گلیم‌بافی در روستاهای اطراف همدان، یک هنر خانوادگی است که به شکل سنتی حفظ شده و همچنان رونق دارد.
سفال و سرامیک؛ هنر دیرینه همدان
۳. سفالگری همدان
سفالگری از هنرهای اصیل و کهن در همدان است که ریشه در تمدن‌های باستانی این منطقه دارد. سفال‌های همدان معمولاً به شکل ظروف خانگی، کوزه، بشقاب و تزیینات سفالی تولید می‌شوند و در طرح‌ها و رنگ‌های متنوعی عرضه می‌گردند.
تولید سفال در شهرهایی مانند کبودراهنگ و روستاهای اطراف همدان، به صورت سنتی انجام می‌شود و هنرمندان با استفاده از گل رس طبیعی و تکنیک‌های قدیمی، آثار بسیار زیبا و کاربردی می‌سازند. این محصولات در بازارهای محلی و فروشگاه‌های صنایع دستی موجود است و به عنوان یکی از بهترین سوغاتی‌های همدان شناخته می‌شود.
نمدمالی و پوشاک سنتی
۴. نمدمالی
نمدمالی، یکی از هنرهای سنتی و پرکاربرد استان همدان است که با استفاده از پشم گوسفند و تکنیک‌های قدیمی تولید می‌شود. نمدها معمولاً به صورت زیرانداز، کلاه، کیف و پوشاک ساخته می‌شوند و به دلیل مقاومت بالا و خاصیت عایق حرارتی، از اهمیت زیادی برخوردارند.
در روستاهای اطراف همدان، نمدمالی هنوز هم به صورت خانوادگی انجام می‌شود و گردشگران می‌توانند از نزدیک با فرآیند ساخت نمد آشنا شوند. همچنین بازارچه‌های صنایع دستی همدان با فروش نمدهای رنگی و زیبا، این هنر را زنده نگه داشته‌اند.
فلزکاری و صنایع چوبی
۵. فلزکاری و قلمزنی
همدان در زمینه فلزکاری، خصوصاً قلمزنی روی مس، برنج و نقره سابقه‌ای دیرینه دارد. آثار قلمزنی شده این استان معمولاً به صورت ظروف تزیینی، تابلوهای هنری و جواهرات سنتی ارائه می‌شوند که نشان‌دهنده مهارت و ظرافت هنرمندان محلی است.
این هنر بیشتر در شهر همدان و برخی روستاهای اطراف رونق دارد و بازارهای محلی محل مناسبی برای خرید این محصولات با ارزش است.
۶. صنایع چوبی
صنایع چوبی شامل ساخت وسایل تزئینی، جعبه‌های نفیس، میز و صندلی‌های منبت‌کاری شده در همدان دیده می‌شود. چوبکاران محلی با استفاده از چوب‌های جنگلی منطقه، طرح‌هایی سنتی و مدرن را به هم می‌آمیزند و محصولاتی منحصر به فرد خلق می‌کنند.
حصیربافی و سایر هنرهای سنتی
۷. حصیربافی
حصیربافی در مناطق روستایی همدان، به ویژه در نزدیکی رودخانه‌ها و تالاب‌ها رواج دارد. زنان هنرمند با استفاده از نی، برگ درختان و سایر الیاف طبیعی سبد، زیرانداز و محصولات کاربردی می‌بافند که در بازارهای محلی به فروش می‌رسند.
۸. معرق کاری و سایر هنرهای ظریف
معرق کاری، گره چینی و سایر هنرهای ظریف دستی در همدان نیز جایگاه ویژه‌ای دارند و در ساخت وسایل تزئینی و آثار هنری کاربرد دارند.
سوغات استان همدان
۹. سوغات خوراکی
علاوه بر صنایع دستی، همدان دارای سوغات خوراکی خوشمزه و معروفی است که مسافران را مجذوب خود می‌کند. از جمله:
- شیرینی‌های سنتی: مانند قطاب، نان برنجی، حاجی بادام، بامیه و کلوچه‌های محلی.
- عسل طبیعی: تولید شده در مناطق کوهستانی همدان، به ویژه عسل‌های جنگلی با طعم و خواص درمانی خاص.
- گردو و بادام: از محصولات باکیفیت این استان است که در بازارهای محلی به فروش می‌رسد.
- آب‌نبات سنتی همدان: که در شکل‌ها و طعم‌های مختلف عرضه می‌شود.
۱۰. سوغات غیرخوراکی
از سوغات غیرخوراکی می‌توان به فرش‌های دستبافت، سفالینه‌ها، نمدها و صنایع فلزی اشاره کرد که همه به عنوان یادگاری و هدیه‌ای ارزشمند شناخته می‌شوند.
استان همدان با داشتن مجموعه‌ای کامل از صنایع دستی با ارزش و سوغات متنوع، یکی از غنی‌ترین مناطق ایران در حوزه فرهنگ و هنر است. این استان نه تنها میزبان آثار تاریخی و طبیعی بی‌نظیر است، بلکه هنرمندانش نیز میراث‌داران هنرهای سنتی بوده و این گنجینه را به نسل‌های آینده منتقل می‌کنند.
با همکاری چارترلند، گردشگران و علاقه‌مندان می‌توانند به راحتی به بازارهای معتبر و کارگاه‌های هنری دسترسی داشته باشند، سفر به همدان را با تجربه‌ای فرهنگی، هنری و خاطره‌انگیز همراه کنند و سوغات اصیل و با کیفیت را تهیه نمایند.
